Swędzenie skóry — przyczyny, objawy, jak sobie z nim radzić?

Swędzenie skóry stanowi powszechną dolegliwość o zróżnicowanych przyczynach występowania. Niekiedy może być ono tymczasową reakcją skóry na drobne podrażnienie, w innych przypadkach może sygnalizować obecność poważniejszych problemów dermatologicznych lub ogólnoustrojowych. Spektrum przyczyn swędzenia skóry jest szerokie i obejmuje czynniki zewnętrzne, takie jak alergie czy podrażnienia, oraz czynniki wewnętrzne, takie jak choroby skóry, zaburzenia metaboliczne czy reakcje na leki. Dodatkowo objawy towarzyszące świądowi skóry, w tym zaczerwienienie, wysypka czy suchość skóry, mogą dodatkowo utrudniać codzienne funkcjonowanie i obniżać jakość życia.

 

Spis treści:

1. Czym jest świąd skóry?
2. Świąd skóry — o czym może świadczyć?
3. Jak złagodzić świąd?
4. Co zrobić kiedy świąd nie ustępuje? Kiedy zgłosić się do lekarza?
5. Swędzenie skóry a kwestie psychologiczne

Czym jest świąd skóry?

Świąd skóry to nieprzyjemne uczucie, które prowokuje chęć drapania się. Jest to jeden z najczęstszych objawów zgłaszanych w trakcie konsultacji dermatologicznych. Świąd może być spowodowany wieloma czynnikami, takimi jak podrażnienie skóry, reakcje alergiczne, choroby skórne, infekcje, zaburzenia wewnętrzne, a nawet niektóre leki. Może występować lokalnie w określonych obszarach skóry lub być rozległy, obejmując duże partie ciała lub całe ciało.

Mechanizm powstawania świądu skóry jest złożony i związany z interakcją między różnymi komórkami skóry, mediatorami zapalnymi, a także nerwami skórnymi przesyłającymi sygnały do mózgu. W odpowiedzi na te sygnały, mózg interpretuje te bodźce jako świąd, prowokując chęć drapania. Może ono tymczasowo złagodzić uczucie świądu, jednakże może również prowadzić do dodatkowego podrażnienia skóry, co z kolei może zaostrzyć świąd, prowadząc do cyklu świąd-drapanie-świąd.

Świąd skóry może być objawem samodzielnym lub towarzyszyć innym objawom, takim jak zaczerwienienie, suchość, wysypka, pękanie lub blizny. Jego intensywność może być różna – od łagodnego, sporadycznego świądu do intensywnego, chronicznego świądu, który może znacząco wpływać na jakość życia osoby dotkniętej tym problemem.

Świąd skóry — o czym może świadczyć?

Świąd skóry może być wywołany przez różnorodne czynniki lub schorzenia. Wśród nich można wymienić m.in.:

• podrażnienia skóry i alergie — substancje drażniące, takie jak mydła, detergenty czy kosmetyki, mogą powodować świąd. Podobnie uczulenie na pewne substancje, jak na przykład niklel, lateks czy niektóre pokarmy, może wywoływać reakcje alergiczne objawiające się świądem,
• choroby skórne — takie jak atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, łupież pstry czy liszaj mogą być powiązane z silnym świądem skóry,
• infekcje skórne — infekcje skórne spowodowane przez bakterie, wirusy lub grzyby mogą wywołać świąd. Przykłady to świerzb, grzybica czy opryszczka,
• zaburzenia ogólnoustrojowe — świąd skóry może być objawem wewnętrznych problemów zdrowotnych, takich jak choroby wątroby, nerek (w tym niewydolność nerek), niedokrwistość czy zaburzenia tarczycy, cukrzyca, itp.,
• suchość skóry — może powodować ona nadmierne swędzenie zwłaszcza w chłodniejszych miesiącach, gdy powietrze jest mniej wilgotne,
• reakcja na leki — efektem ubocznym stosowania niektórych leków może być przewlekły świąd. Przykłady obejmują niektóre antybiotyki, leki przeciwhistaminowe lub leki przeciwmalaryczne,
• zaburzenia nerwicowe — niektóre z nich np. nerwica, mogą także powodować świąd skóry (może być on wówczas ograniczony i ujawniać się np. jako swędzenie nóg, swędzenie skóry głowy czy nawet swędzenie odbytu),

Rozpoznanie przyczyny świądu skóry może wymagać konsultacji z lekarzem dermatologiem, który może zalecić dodatkowe badania lub testy alergologiczne. Skuteczne leczenie świądu skóry zależy od zidentyfikowania i leczenia jego podstawowej przyczyny.

Jak złagodzić świąd?

Chcąc złagodzić uporczywy świąd skóry, można zastosować kilka różnych metod, które obejmują zarówno domowe środki zaradcze, jak i profesjonalne podejścia terapeutyczne. Wśród nich są zarówno preparaty dostępne bez recepty, jak i te na receptę, które przepisuje lekarz. Wśród tych pierwszych można wymienić:

• zastosowanie rutyny przed snem — kąpiel w letniej wodzie przez 20 minut, a następnie nałożenie preparatu nawilżającego na skórę. Dopiero po jego wchłonięciu można nałożyć piżamę. Do codziennego nawilżania skóry można wykorzystać XERACALM A.D Balsam uzupełniający lipidy, który świetnie sprawdzi się u osób ze skórą z egzemą, bardzo suchą i skłonną do swędzenia,
• stosowanie bezpiecznych, bezwonnych emolientów, aby utrzymać skórę nawilżoną. Mowa tu o preparatach takich jak XERACALM A.D Koncentrat kojący, który jest pielęgnacją SOS w przypadku intensywnego, miejscowego swędzenia i silnych ognisk suchości,
• zastosowanie miejscowych środków znieczulających, takich jak pramoxine, oraz chłodzących środków, takich jak mentol,
• stosowanie domowych sposobów — olejków eterycznych, mokrych okładów i koloidalnej owsianki jako naturalnych środków na ukojenie świądu,
• fototerapia — ekspozycja skóry na określone długości fal światła ultrafioletowego kilka razy w tygodniu przez kilka tygodni lub miesięcy​,
• dobre praktyki pielęgnacyjne — regularne stosowanie kremów i balsamów nawilżających, aby zapobiec suchości skóry. Używanie łagodnych mydeł do kąpieli, które nie podrażniają skóry,
• regularne stosowanie kremów z filtrem przeciwsłonecznym, aby zapobiec oparzeniom słonecznym i uszkodzeniom skóry​. Jest to szczególnie istotne w przypadku świądu.

Co zrobić kiedy świąd nie ustępuje? Kiedy zgłosić się do lekarza?

Uporczywy świąd skóry może być wyzwaniem zarówno fizycznym, jak i emocjonalnym, a czasami może sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Ważne jest, aby zwrócić się do lekarza, jeżeli świąd jest intensywny, utrzymuje się przez dłuższy czas, na przykład przez więcej niż kilka dni, lub jeżeli znacząco wpływa na jakość życia, powodując trudności ze snem czy skoncentrowaniem się w ciągu dnia. Ponadto, jeżeli świąd towarzyszą inne objawy, takie jak zaczerwienienie, wysypka, pęcherze, bolesność, czy też gorączka, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Wizyta u lekarza może być również konieczna, jeżeli świąd rozprzestrzenia się na inne obszary ciała lub jeżeli domowe środki zaradcze nie przynoszą ulgi. Lekarz może przeprowadzić dokładne badanie fizykalne oraz zlecić dodatkowe testy, takie jak badania alergologiczne, testy skórne lub biopsję skóry, aby zidentyfikować przyczynę świądu.

Niezależnie od sytuacji, ważne jest, aby nie ignorować uporczywego świądu skóry.

Swędzenie skóry a kwestie psychologiczne

Swędzenie skóry może stanowić wyzwanie, które przenika poza fizyczne doznania, rozciągając swoje oddziaływanie na płaszczyznę psychiczną.  W obliczu stresu, lęku czy innych napięć emocjonalnych, skóra może reagować poprzez swędzenie, co z kolei może prowadzić do wzmożonego drapania, dodatkowego podrażnienia i pogłębienia dyskomfortu, wprowadzając osobę w spiralę dyskomfortu.

Swędzenie skóry nie jest jedynie dolegliwością fizyczną. Może stać się źródłem frustracji, a drapanie, będące naturalną reakcją na swędzenie, może przynieść ulgę, lecz także zaostrzyć stan skóry. Możliwość pojawienia się widocznych śladów na skórze może wywoływać niepokój czy obniżenie samooceny, co z kolei może wpłynąć na relacje społeczne i ogólny stan emocjonalny.

W sytuacji, gdy swędzenie staje się przewlekłe, a jego przyczyny pozostają nieznane lub trudne do zwalczenia, poziom stresu i frustracji może wzrosnąć. Rozwiązanie takiej sytuacji może wymagać podejścia holistycznego, obejmującego zarówno interwencje dermatologiczne, jak i wsparcie psychologiczne. Zdolność radzenia sobie ze stresem, nauka technik relaksacyjnych, a nawet eksploracja ewentualnych źródeł lęku czy stresu w terapii psychologicznej, mogą przyczynić się do złagodzenia swędzenia skóry.